Bitkilerin en uygun hasat dönemlerinin oldukça dar bir zaman aralığında olması nedeniyle, taze bitki temini çok kısa bir süre içerisinde fakat oldukça yüksek miktarlarda gerçekleşir ve genellikle üretim kapasitesinin oldukça üzerinde olur. Bu nedenle hasat edilen bitkilerin kurutulması ihtiyacı ortaya çıkar. Bunun yanında tıbbi ve aromatik bitkilerin büyük bir kısmı %75-85 oranında su içerir. Bünyelerinde bulunan bu suyun uzaklaştırılması (%10-15’e indirilmesi) enzimatik ve mikrobiyal aktivitelerin önlenmesi açısından da önemlidir. Kurutma işlemi, bitkinin dokusunu, rengini, tadını, biyokimyasal yapısını koruyarak uzun süre muhafaza edilmesine olanak sağlar. Tüm bu nedenlerden dolayı, tıbbi ve aromatik bitkilerin, aktif bileşenlerin kalitesine etki etmeden uygun yöntemlerle kurutulması gerekir.

​

Tıbbi ve aromatik bitkilerin kurutulmasında temel olarak öne çıkan üç farklı yöntem bulunur;

 

• Güneşte kurutma

• Gölgede kurutma

• Fırında kurutma

 

Yukarıdaki yöntemlerin yanında; güneş enerjisi tünelinde kurutma, mikro-dalga destekli kurutma, dondurarak kurutma, ateş ısısıyla kurutma gibi farklı yöntemler bulunsa da yatırım maliyetleri ve kapasite sorunları gibi nedenlerle endüstriyel ölçekte pek tercih edilmemektedir.

Güneşte kurutma yöntemi, güneşin bol olduğu Akdeniz coğrafyasında yaygın olarak kullanılan bir kurutma yöntemidir ve genellikle hasat edilen arazide gerçekleşir. Güneşte kurutma en kolay ve en yaygın kurutma yöntemlerinden biri olsa da bitkinin çevresel kirlenmelere, güneşin zararlı ışınlarına açık oluşu ve işlemin belirsiz hava koşullarından etkilenmesi gibi dezavantajlara sahiptir.

Gölgede kurutma, direkt güneş ışınlarının bitkide bulunan aktif bileşenlerin kalitesine etki edebileceği durumlarda tercih edilen bir kurutma yöntemidir. Güneşte kurutmaya göre daha yavaş bir yöntem olmasına karşın uçucu yağ da bulunması arzu edilen kimyasal bileşenlerin, bitkinin renginin, aromasının korunması ve çevresel etkilere daha az maruz kalması açısından daha avantajlı konumdadır.

Farklı sıcaklıklarda gerçekleşen fırında kurutma, uzun yıllardan beri kullanılan bir yöntemdir. Fırında kurutma yöntemi süre ve koruma açısından büyük avantajlar sağlasa da yüksek yatırım maliyeti ve enerji harcamalarını da birlikte getirir.
 

​

Gölgede kurutma en uygun yöntem olarak karşımıza çıkar

​

Kurutma yöntemlerinin uçucu yağ verimi ve kompozisyonu üzerindeki etkisini araştıran birçok bilimsel çalışma yapılmıştır. Sonuç olarak farklı kurutma yöntemlerinin uçucu yağların miktar ve niteliklerinde önemli değişikliklere yol açtığı tespit edilmiştir. Araştırmacıların neredeyse tamamı, gölgede kurutma yönteminin en yüksek yağ verimi ve yağ kalitesini sağladığını, bunu sırasıyla 40°C’da fırında kurutma, güneşte kurutma ve 60°C’da fırında kurutma yöntemlerinin izlediği görüşünde birleşmektedir.  

Birkaç foto-aktif madde dışında, bitkilerde bulunan uçucu bileşenlerin çok büyük bir kısmı ısıya ve güneş ışınlarına duyarlıdır. Yüksek sıcaklık ve güneş kaynaklı yoğun radyasyon uçucu yağların kalitesini hem kimyasal içerik hem de renk açısından düşürmektedir. Bu nedenle güneşte kurutma ve yüksek sıcaklıkta fırında kurutma, uçucu yağ üretimi için pek de uygun olmayan kurutma yöntemleri arasında yer alır. 

Özetle, uçucu yağların kalitesi sadece bitkiye ya da üretim yöntemine değil aynı zamanda hasat sonrası yapılan işlemlere de bağlıdır. Hasattan hemen sonra kontrollü bir şekilde yapılan kurutma işlemi, yağ veriminde ve karakteristik içeriklerde oluşabilecek kayıpları önler. Gölgede kurutma, çoğu tıbbi ve aromatik bitkinin kurutulmasında en uygun yöntem olarak karşımıza çıkar.

​